Τα βασικά σημεία που πρέπει να γνωρίζουν οι ασφαλισμένοι του ΙΚΑ για να αποφύγουν τυχόν παγίδες είναι τα εξής:
1. Ασφαλισμένος με 10.500 ένσημα: για τους ασφαλισμένους που συνταξιοδοτούνται λόγω 35ετίας από 1.1.2013 αναπροσαρμόζεται στα 12.000 τα ημερομίσθια, ενώ το όριο ηλικίας συνταξιοδότησης διαμορφώνεται στο 62ο έτος.
2. Ασφαλισμένη με 10.000 ένσημα: από 1.1.2013 , το όριο ηλικίας λήψης πλήρους σύνταξης αυξάνεται στο 62ο και ο απαιτούμενος χρόνος ασφάλισης αυξάνεται στις 12.000 ημέρες. Σε ότι αφορά τη λήψη μειωμένης σύνταξης, από 1.1.2013 το όριο ηλικίας διαμορφώνεται στο 60ο και εν συνεχεία, το όριο αυτό σταδιακά προσαυξάνεται και καταργείται μέσω της προσθήκης ενός εξαμήνου ανά έτος και μέχρι τη συμπλήρωση του 62ου έτους.
3. Ασφαλισμένος με 10.000 ένσημα: Το 63,5 έτος της ηλικίας που αποτελεί το όριο ηλικίας πλήρους συνταξιοδότησης με τη συμπλήρωση 10.000 ημερών ασφάλισης μέχρι και 31.12.2012, ανακαθορίζεται από 1.1.2013 στο 67ο, ενώ το 60ο έτος της ηλικίας που αποτελεί το όριο ηλικίας μειωμένης συνταξιοδότησης με τον ίδιο χρόνο ασφάλισης, αυξάνεται από 1.1.2013 στο 62ο.
4. Ασφαλισμένη με 4.500 ένσημα: Για όσες συνταξιοδοτούνται με 4.500 ημέρες ασφάλισης, το όριο ηλικίας πλήρους και μειωμένης συνταξιοδότησης από 1.1.2013 αυξάνονται, αντίστοιχα, στο 67ο και 62ο έτος. Οι γυναίκες αυτής της κατηγορίας δικαιούνται πλήρη και μειωμένη σύνταξη με τη συμπλήρωση των ορίων ηλικίας που διαμορφώνονται κατά το έτος συμπλήρωσης, αντίστοιχα, του 60ου και 55ου έτους της ηλικίας.
5. Μητέρες ανηλίκων: Για τις μητέρες ανήλικων παιδιών αυξήθηκαν από 1.1.2013 τα όρια λήψης πλήρους και μειωμένης σύνταξης. Έτσι διαμορφώνονται από 1.1.2013 5.500 ένσημα με συμπλήρωση του 67ου έτους ή του 62ου για μειωμένη.
6. Άνδρες με βαρέα και ανθυγιεινά: Για τους ασφαλισμένους/ες που συνταξιοδοτούνται με 10.500 ημέρες ασφάλισης, εκ των οποίων τουλάχιστον 7.500 ημέρες στα βαρέα και ανθυγιεινά, ανακαθορίστηκαν από 1.1.2013 τα όρια ηλικίας για πλήρη και μειωμένη σύνταξη. Συγκεκριμένα, τα όρια ηλικίας ανακαθορίζονται σταδιακά από το 60ο και 9 μήνες το 2013 για πλήρη σύνταξη στο 62ο και από το 58ο και 9 μήνες στο 60ο για μειωμένη.
7. Γυναίκες με βαρέα και ανθυγιεινά: για τις γυναίκες ασφαλισμένες που συνταξιοδοτούνται με 4.500 ημέρες ασφάλισης, εκ των οποίων τουλάχιστον 3.600 στα βαρέα και ανθυγιεινά και εξ αυτών 1.000 να έχουν πραγματοποιηθεί τα τελευταία 13 χρόνια πριν από τη συμπλήρωση του ορίου ηλικίας συνταξιοδότησης, εναρμονίστηκαν από 1.1.2013, όπως και το όριο ηλικίας συνταξιοδότησης με το ισχύον όριο ηλικίας για τους άνδρες ασφαλισμένους στον ΚΒΑΕ, δηλαδή το 62ο. Οι ασφαλισμένες αυτής της κατηγορίας δικαιούνται σύνταξης με το όριο ηλικίας που διαμορφώνεται κατά το έτος συμπλήρωσης των 4.500 ημερών ασφάλισης, εκ των οποίων τουλάχιστον 3.600 στα βαρέα και ανθυγιεινά και εξ αυτών 1.000 τουλάχιστον να έχουν πραγματοποιηθεί τα τελευταία 13 χρόνια πριν από τη συμπλήρωση του ορίου ηλικίας συνταξιοδότησης.
8. Υπολογισμός ποσού σύνταξης: Ο υπολογισμός γίνεται για τους μισθωτούς του ΙΚΑ με χρήση της καλύτερης 5ετίας την τελευταία 10ετία. Έτσι, από συνταξιοδοτικής άποψης θα πρέπει οι ασφαλισμένοι, που πέφτουν συνεχώς θύματα μείωσης των αποδοχών τους, αλλά και αλλαγών στον τρόπο παροχής εργασίας, να γνωρίζουν, ότι όσο διατηρούν μέσα στην τελευταία 10ετία την καλή τους μισθολογική 5ετία δεν επηρεάζεται το τελικό ποσό της σύνταξης. Αντίθετα, μείωση φέρνουν οι μειώσεις των αποδοχών στα εφάπαξ που υπολογίζονται με τον τελευταίο μισθό και στις αποζημιώσεις λόγω αποχώρησης που έχουν ως βάση υπολογισμού κι αυτές τον τελικό μισθό.
9. Συνέχιση της ασφάλισης: Στην περίπτωση που η ασφάλιση διακοπεί απότομα ενώ ο ασφαλισμένος υπολείπεται χρόνου για την πλήρωση των προϋποθέσεων εξόδου σε συνταξιοδότηση, μπορεί μόνος του να συνεχίσει να καλύπτει τις εισφορές του ώστε να φτάσει τον απαραίτητο χρόνο. Η επιλογή αυτή είναι πολύ σημαντική στη μειωμένη σύνταξη και απαιτούνται 100 ημέρες ανά έτος τα τελευταία 5 χρόνια πριν από την υποβολή της αίτησης. Έτσι, στο ΙΚΑ μπορεί να κάνει ο ασφαλισμένος προαιρετική ασφάλιση εφόσον έχει συνολικά τουλάχιστον 3.000 ημέρες.
10. Δωρεάν πλασματικοί χρόνοι: Στα πλασματικά έτη υφίσταται μια κατηγορία η οποία μπορεί να χρησιμοποιηθεί χωρίς την καταβολή εισφορών και μόνο με αναγνώριση. Η κατηγορία των χρόνων αυτών μπορεί να οδηγήσει σε θεμελίωση, πλην όμως δεν χρησιμοποιούνται οι χρόνοι αυτοί για προσαύξηση του ποσού της σύνταξης. Στην κατηγορία αυτή ανήκουν η επιδοτούμενη από τον ΟΑΕΔ ανεργία, η επιδοτούμενη κύηση και λοχεία, η επιδοτούμενη ασθένεια κ.λπ. Συμφέρει να χρησιμοποιούνται σε πρώτη φάση οι εν λόγω χρόνοι, καθώς δεν απαιτείται η καταβολή εισφορών.
11. Πλασματικοί χρόνοι με εξαγορά: Η χρήση εξαγοραζόμενων πλασματικών για θεμελίωση και προσαύξηση της σύνταξης είναι συμφέρουσα. Πρέπει όμως να έχει ολοκληρωθεί η έκδοση σχετικών αποφάσεων πριν από την αίτηση συνταξιοδότησης για να μην καθυστερήσει και η έκδοση προσωρινής.
12. Διαδοχική ασφάλιση: Στις περιπτώσεις των ασφαλισμένων που έχουν χρόνο σε περισσότερους από δύο φορεί κύριας ασφάλισης, ο υπολογισμός της σύνταξης θα γίνει με τις διατάξεις της διαδοχικής ασφάλισης. Ο νόμος 3863/2010 διόρθωσε τις όποιες αδικίες και στρεβλώσεις υπήρχαν στον υπολογισμό των ποσών της διαδοχικής και έτσι ελαχιστοποιήθηκαν οι απώλειες που βλέπαμε παλαιότερα. Κατά συνέπεια, πλέον συμφέρει ο υπολογισμός των χρόνων με τη διαδοχική και λιγότερο η προσπάθεια θεμελίωσης σε δύο φορείς για δεύτερη σύνταξη.
13. Προσωρινή σύνταξη: Είναι απαραίτητο το αίτημα για προσωρινή, η απονομή δηλαδή ενός ποσού της τάξης του 80% της παροχής μέχρι την έκδοση της οριστικής απόφασης. Είναι η ορθή επιλογή για τον ασφαλισμένο να ζητήσει την καταβολή της προσωρινής. Αυτό γιατί ούτως ή άλλως με την έλλειψη προσωπικού ο χρόνος αναμονής είναι αρκετά μεγάλος για να περνά χωρίς εισόδημα, ενώ δεν επιμηκύνεται με την καταβολή της προσωρινής ούτε περικόπτεται το τελικό ποσό, η διαφορά του οποίου καταβάλλεται αναδρομικά.
14. Συνταξιοδότηση χωρίς όριο ηλικίας: Από το 2011 καταργήθηκε το δικαίωμα συνταξιοδότησης χωρίς όριο ηλικίας. Όμως, όσοι είχαν μέχρι την ημερομηνία αυτή συμπληρωμένες 11.100 ημέρες ασφάλισης στον ίδιο φορέα, μπορούν να συνταξιοδοτηθούν χωρίς όριο ηλικίας. Σημειώνεται πως χωρίς όριο ηλικίας μπορούν να συνταξιοδοτηθούν και οι μητέρες αναπήρων τέκνων ασφαλισμένες στα ταμεία αρμοδιότητας του Υπουργείου Εργασίας, που έχουν συμπληρώσει 25 πραγματικά έτη ασφάλισης. Δεν μπορούν να εξαγοραστούν πλασματικά για τη συμπλήρωση 25ετίας.
15. Πέναλτι στη μειωμένη: Στον ιδιωτικό τομέα η μείωση είναι πάντοτε 6% για κάθε έτος πριν από τη συμπλήρωση των προϋποθέσεων για την πλήρη σύνταξη. Το ίδιο ισχύει και όταν κάποιος από τους φορείς συμμετέχει στην απονεμόμενη σύνταξη με τις διατάξεις της διαδοχικής.
16. Εξαιρέσεις στην αύξηση των ορίων ηλικίας: Εξαιρούνται από την αύξηση των ορίων ηλικίας ή και του χρόνου ασφάλισης.
α) Οι ασφαλισμένες που θεμελιώνουν δικαίωμα συνταξιοδότησης ως μητέρες τέκνων ανίκανων για κάθε βιοποριστική εργασία, σύμφωνα με γενικές ή ειδικές διατάξεις, καθώς και οι χήροι πατέρες ανίκανων για κάθε βιοποριστική εργασία τέκνων.
β) Οι ασφαλισμένοι των φορέων κοινωνικής ασφάλισης αρμοδιότητας Υπουργείου Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και πρόνοιας, που έχουν ενταχθεί στο καθεστώς εργασιακής εφεδρείας του ν. 4024/2011.
Αναλυτικά Παραδείγματα
1. Ασφαλισμένη μητέρα που κατά το έτος 2012 συμπληρώνει 5.500 ημέρες ασφάλισης και συγχρόνως έχει ανήλικο παιδί, μπορεί να υποβάλει αίτηση για πλήρη σύνταξη με τη συμπλήρωση του 60ου έτους της ηλικίας ή του 55ου έτους για μειωμένη.
2. Ασφαλισμένη μητέρα που συμπληρώνει από 1.1.2013 και εφεξής 5.500 ημέρες ασφάλισης και έχει συγχρόνως ανήλικο παιδί, μπορεί να υποβάλει αίτηση για πλήρη σύνταξη με τη συμπλήρωση του 67ου έτους της ηλικίας ή του 62ου έτους για μειωμένη.
3. Ασφαλισμένος που συμπληρώνει τις 10.000 ημέρες ασφάλισης το έτος 2012 θα συνταξιοδοτηθεί με πλήρες ποσό σύνταξης όταν συμπληρώσει το 63,5 έτος της ηλικίας (ακολουθεί δηλαδή το όριο ηλικίας όπως έχει διαμορφωθεί κατά το έτος 2012).
4. Ασφαλισμένος που συμπληρώνει τις 10.000 ημέρες ασφάλισης από 1.1.2013 θα συνταξιοδοτηθεί στο 67ο έτος της ηλικίας με πλήρες ποσό σύνταξης ή στο 62ο με μειωμένο ποσό σύνταξης.
5. Ασφαλισμένη με 4.500 ημέρες ασφάλισης, που συμπληρώνει το 60ο έτος της ηλικίας της το έτος 2012, μπορεί να υποβάλει αίτηση για πλήρη σύνταξη με τη συμπλήρωση του 67ου έτους της ηλικίας.
6. Ασφαλισμένη με 4.500 ημέρες ασφάλισης, που συμπληρώνει το 60ο έτος της ηλικίας της από 1.1.2013 και μετά, μπορεί να υποβάλει αίτηση για πλήρη σύνταξη με τη συμπλήρωση του 67ου έτους της ηλικίας.
7. Ασφαλισμένη με 4.500 ημέρες ασφάλισης, που συμπληρώνει το 55ο έτος της ηλικίας της το έτος 2012, μπορεί να υποβάλει αίτηση για μειωμένη σύνταξη με τη συμπλήρωση του 57ου έτους της ηλικίας. Το ποσοστό της μείωσης για τη συγκεκριμένη ασφαλισμένη, μολονότι θα υπολογίζεται από το 67ο έτος της ηλικίας, θα διατηρείται στα 60/200.
8. Ασφαλισμένη με 4.500 ημέρες ασφάλισης, που συμπληρώνει το 55ο έτος της ηλικίας της από το έτος 2013 και εφεξής, μπορεί να υποβάλει αίτηση για μειωμένη σύνταξη με τη συμπλήρωση του 62ου έτους της ηλικίας. Το ποσοστό της μείωσης για τη συγκεκριμένη ασφαλισμένη, θα διατηρείται στα 60/200 αν η διαφορά της ηλικίας της κατά την υποβολή της αίτησης για μειωμένη σύνταξη και του 67ου έτους της ηλικίας (απαιτούμενο όριο ηλικίας για πλήρη σύνταξη) είναι άνω των 5 ετών.
9. Ασφαλισμένος που το 2012 έχει πραγματοποιήσει 10.500 ημέρες ασφάλισης, εκ των οποίων 7.500 τουλάχιστον στα βαρέα και ανθυγιεινά, δικαιούται σύνταξη με τη συμπλήρωση του 56ου έτους και 6 μηνών για πλήρη σύνταξη και του 54ου έτους και 6 μηνών για μειωμένη.
10. Ασφαλισμένος που το έτος 2015 θα πραγματοποιήσει τουλάχιστον 10.500 ημέρες ασφάλισης εκ των οποίων 7.500 τουλάχιστον στα βαρέα και ανθυγιεινά, δικαιούται σύνταξη με τη συμπλήρωση του 62ου για πλήρη σύνταξη και του 60ου για μειωμένη.
11. Για νέα ασφαλισμένη που υποβάλλει αίτηση για συνταξιοδότηση ως μητέρα ανηλίκου κατά το έτος 2012, πρέπει κατά την υποβολή της αίτησης συγχρόνως να έχει συμπληρώσει 6.000 ημέρες ασφάλισης και το 55ο έτος της ηλικίας για πλήρη σύνταξη ή το 50ο έτος για μειωμένη και να έχει και ανήλικο παιδί.
12. Νέα ασφαλισμένη που υποβάλλει αίτηση για συνταξιοδότηση ως μητέρα ανηλίκου από το έτος 2013 και εφεξής, πρέπει κατά την υποβολή της αίτησης συγχρόνως να έχει συμπληρώσει 6.000 ημέρες ασφάλισης και το 67ο έτος της ηλικίας για πλήρη σύνταξη ή το 62ο έτος για μειωμένη και να έχει και ανήλικο παιδί.
13. Ασφαλισμένος/η που συμπληρώνει 4.500 τουλάχιστον ημέρες ασφάλισης, εκ των οποίων οι 3375 σε ΒΑΕ (άρθρο 24 παρ. 3 του ν. 2084), έως 31.12.2012, δικαιούται πλήρους σύνταξης στο 60ο έτος της ηλικίας, εφόσον το συμπληρώνει έως και 31.12.2012. Στην περίπτωση, ωστόσο, που συμπληρώνει το 60ο έτος μετά την 1.1.2013, το όριο ηλικίας αυξάνεται κατά 2 έτη και ως εκ τούτου ο συγκεκριμένος ασφαλισμένος θα δικαιωθεί πλήρους σύνταξης με τη συμπλήρωση του 62ου έτους της ηλικίας.
.